रम्भा गाउँपालिका–३, पाल्पाको रिमिघा लेकमा यार्सागुम्बा भेटिएको समाचारले स्थानीय समुदायमा चासो र जिज्ञासा सिर्जना गरेको छ। यद्यपि, यसबारे आधिकारिक पुष्टि नभएको र वैज्ञानिक प्रमाणको अभावले गर्दा यसलाई यार्सागुम्बा भन्न सकिने अवस्था छैन।

यार्सागुम्बा के हो?

यार्सागुम्बा (Ophiocordyceps sinensis) एक दुर्लभ र मूल्यवान औषधिजन्य जडीबुटी हो, जुन हिमाली भेकका उच्च स्थानमा पाइन्छ। यसको जीवनचक्रमा एक ढुसी (fungus) र झुसिल्किरा (caterpillar) परस्परमा आश्रित हुन्छन्। जब झुसिल्किरा मर्छ, ढुसी त्यसको शरीरमा विकसित हुन्छ र जमिनमाथि उभिन्छ। यसको औषधीय गुणका कारण यो अत्यन्त मूल्यवान मानिन्छ।

रिमिघा लेकको यार्सागुम्बाबारे स्थिति

रिमिघा लेकमा भेटिएको वस्तु यार्सागुम्बा हो वा होइन भन्ने कुरा अझै वैज्ञानिक रूपमा प्रमाणित भएको छैन। स्थानीयहरूले यसलाई यार्सागुम्बा भन्न सक्ने तर आधिकारिक पुष्टि नभएको बताएका छन्। यस क्षेत्रमा यार्सागुम्बा संकलनको कुनै आधिकारिक अनुमति छैन, र यसबारे थप अनुसन्धान आवश्यक छ।

यार्सागुम्बा संकलन र संरक्षण

नेपालका विभिन्न हिमाली जिल्लामा यार्सागुम्बा संकलन गरिन्छ, जस्तै डोल्पा, दार्चुला, जुम्ला, हुम्ला, मुगु, कालीकोट, बझाङ, बाजुरा, जाजरकोट, रुकुम, रोल्पा, बागलुङ, म्याग्दी, मुस्ताङ, मनाङ, लमजुङ, गोर्खा, धादिङ, रसुवा, सिन्धुपलाञ्चोक, दोलखा, रामेछाप, सोलुखुम्बु, संखुवासभा र ताप्लेजुङ। यद्यपि, यी जिल्लामा पनि संकलनका लागि निश्चित मापदण्ड र अनुमति आवश्यक पर्छ। अवैध संकलन र ओसारपसार नियन्त्रणका लागि मन्त्रालयले सुरक्षा संयन्त्रसँग समन्वय गर्दै आएको छ।

निष्कर्ष

रिमिघा लेकमा भेटिएको वस्तु यार्सागुम्बा हो वा होइन भन्ने कुरा अझै प्रमाणित भएको छैन। यसका लागि थप वैज्ञानिक अध्ययन र अनुसन्धान आवश्यक छ। स्थानीय समुदायलाई यसबारे सचेत गराउँदै, यार्सागुम्बा संकलनका लागि कानूनी प्रक्रिया र मापदण्डहरूको पालना गर्न प्रेरित गर्नु महत्त्वपूर्ण छ।